Atypical Dizisi ve Nöroçeşitlilik

Nöroçeşitlilik, psikoloji dünyasının son dönemde en çok üzerinde durduğu konulardan birisi. Kısaca şu şekilde açıklayabiliriz; bu teoriye göre otizm aslında bir hastalık değil, farklılık. Nasıl ki işitsel ya da görsel öğrenme teknikleri varsa otizm de bu şekilde bir çeşit olarak görülüyor. Nöroçeşitliliğin bunu belirtmedeki amacı ise, otizmliler için tedavi aramak yerine onların iyi olduğu alanı ön plana çıkartmalıyız. Netflix’te yayımlanan Atypical isimli dizi de tam olarak bu konuyu ele alıyor. Spoiler vermemek adına çok detaya girmemek daha iyi olacaktır fakat sadece şunu söyleyebiliriz, dizinin esas teması otizmli bir çocuğun kendi içsel dünyasını sorgulaması. Bunun yanı sıra ailesinin yaşadığı çeşitli günlük olaylar da dizide yer almakta.

Sonuç itibariyle kurgudan ibaret olan bir diziyi alıp bilimsel analiz yapamayız elbette fakat dizide otizmle ilgili işlenen bazı konular fazlasıyla gerçekçi. Örneğin, dizide otizmli rolünü canlandıran Sam’in daha önce hiç fark etmediği bir yeteneğini tesadüfen fark etmesi aslında tam olarak Nöroçeşitlilik düşüncesinin yansıması. Hatta öyle ki, terapisti ilk başta kendisinin güçlü ve zayıf yanlarını söylemesini istediğinde Sam’in aklına bu yeteneğini söylemek gelmiyor çünkü onun bir yetenek olarak görüldüğünü düşünmüyor. Sonrasında terapisti çalışmalarını görünce onun aslında bu konuda yeteneğinin olduğunu görüp üniversite okumaya teşvik ediyor. Burada dizi aslında bize şu soruyu düşünmemizi sağlamakta: “Sam şanslıydı ve yeteneğini keşfedebildi, peki ya bu fırsata sahip olmayan çok sayıda otizmli çocuk ne olacak?”

Türkiye’de henüz yaygınlaşmasa da Nöroçeşitlilik (neurodiversity) psikoloji dünyasında çok daha büyük bir sesle tartışılıyor ve muhtemelen yakın gelecekte otizmli bireylerin yeteneklerini keşfetmeleri için çeşitli teknikler geliştirilecek. Sizler Psikoloji, PDR ve Çocuk Gelişimi mezunları olarak bu sürecin içerisinde yer alabilirsiniz. İlk yapmanız gereken konunun tam olarak ne olduğunu ve hangi boyutlara ulaştığını araştırmak. Konuyla ilgili daha önceki bir yazımızda da belirttiğimiz gibi, Steve Silbermann’ın TED konuşması ve “NeuroTribes” isimli kitabı size başlangıç aşamasında yardımcı olabilir. Ayrıca Atypical'ı izlemek de otizmin içeriğiyle ilgili çeşitli gözlemler yapmanızı sağlayacaktır.