Yeni Ekonomi Programı'nın Artıları ve Eksileri

Kaynak: BBC Türkçe

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Yeni Ekonomi Programı’nın (YEP) detaylarını açıkladı. Ekonomide problemleri gidermeyi amaçlayan programda çeşitli olumlu noktalar bulunmakta. Bununla birlikte, yetersiz kalınan kısımların da olduğunu söyleyebiliriz. Aslında ekonomideki temel problemler gayet iyi gözlemlenmiş fakat sunulan çözümlerin bu problemlere uzun vadeli fayda sağlaması zor gözüküyor.

Bu noktada artıları ve eksileri bir arada düşünürsek açıkçası maddeler yapısal reform beklentilerini karşılamakta yetersiz kaldı. Eğer ekonomiyi topyekün olarak düzlüğe çıkaracak bir yapısal reform toplantısı yapıyorsanız adalet, eğitim ve özgürlük kavramlarını merkeze alıp çalışmaları ona göre kurgulamanız gerekiyor. Onları detay olarak verip önceliği başka konulara verdiğinizde maalesef ekonomiyi uzun vadede kurtarma planları da olumlu sinyaller vermemekte. Bu konuda İzmir İktisat Kongresi gibi çalışmaları örnek verebiliriz. Türkiye Cumhuriyeti henüz resmi olarak kurulmadan aylar önce yapılan bu kongrede alınan kararlar, yapısal reformların sadece ekonomideki teknik konularla sınırlı kalmamasını başarılı bir şekilde göstermekte.

Yeni Ekonomi Programı'nda yer alan temel başlıklar ise şu şekilde:

Vergi: Şüphesiz Yeni Ekonomi Programı kapsamında en çok merak edilen başlıklardan biri vergi konusuydu. Hali hazırda vergi dağılımı konusunda herkesin kabul ettiği bir aksaklık var ve Albayrak da bu doğrultuda yapılacak çalışmalardan bahsetti. Bu noktada kayıt dışılıkla mücadele ön plana çıkarken, kurumlar vergisinin kademeli olarak azaltılacak olması ve vergilerin tabana yayılması da diğer hedefler olarak belirtildi.

Tarım: Özellikle yaş sebzelerin sahip olduğu fiyat yükselişi sebebiyle tarım şu anda ekonominin öncelikli konuları arasında yer almakta. Albayrak bu konuda, Tarımda Milli Birlik Projesi ve Sera A.Ş. hamlelerinden bahsetti. Bu kapsamda üretimin bir kısmı devlet tarafından karşılanacak, bu sayede arz-talep dengesizliğinden kaynaklı fiyat artışının düşmesi bekleniyor. Bu da şunu gösteriyor ki, tanzim satışlarla birlikte tarıma giriş yapan hükümet –muhtemelen tarımda belli bir sürdürülebilirliği yakalayana kadar- bu sektörün çeşitli aşamalarında yer almaya devam edecek.

Ekonomik Büyüme ve İstihdam: Bu bölümde ise ağırlıklı olarak katma değerli üretim, yargı reformu ve daha geniş istihdam olanaklarının desteklendiği belirtildi.

Açıkçası piyasanın en çok önem verdiği konu başlıklarından birisi bu kısımdı. Özellikle de istihdamın artmasını ve daha işlevsel bir yargı düzenini sağlayacak gelişmelerin olması beklenirken bunların yapılacağının Albayrak tarafından söylendiği fakat uygulamalarda çok fazla detaylandırılamadığı görülüyor. Örneğin Lojistik Master Planı ve İhracat Master Planı gibi projeler aktarılırken bunun dış ticarette nasıl bir etki yapması net verilerle paylaşılarak daha iyi ifade edilebilirdi. Aksi takdirde maalesef bir iyi niyet söylemi olmanın dışına geçemiyor.

Sigortacılık: Sigorta alanında ön plana çıkan çalışmalardan birisi, Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) ve Kıdem Tazminatı Fonu’nun entegre edilmesi. Bu noktada çalışanlardan olduğu gibi işverenlerden de bir kesinti yapılarak fon desteklenecek. Bir diğer çalışma ise BDDK’nın sigorta sektöründeki karşılığı olarak Sigorta Denetleme ve Düzenleme Kurulu’nun (SDDK) kurulması.

Bu çalışmalar teknik olarak önemli olsa da yapısal reform niteliğinin altında kalmakta. Özellikle de Bireysel Emeklilik Sigortası’nın (BES) tamamen zorunlu tutulacak olması tartışmaları da beraberinde getirecektir.

Bankacılık: Yeni Ekonomi Programı (YEP) kapsamında ön plana çıkan sektörlerden biri de bankacılık. Hali hazırda bankacılık sektörünün yüksek riskten dolayı kredi vermekte çekindiği enerji ve inşaat sektörlerinde bu problemi minimuma indirmek için Enerji Girişim Sermaye Fonu ve Gayrimenkul Fonu kurulmasından bahsedildi.

Hali hazırda bankacılık sektörünün iyi bir altyapısının olduğunu düşünürsek bu alanda zaten çok büyük atılımlar olması beklenemezdi. Bununla birlikte enerji ve inşaat alanında kurulacak olan fonlar da iki sektörün gelişiminde rol oynayabilirse Yeni Ekonomi Programı’nın bu sektörde amacına ulaşabileceğini söylemek mümkün.