Türk Kadınının Tiyatrodaki Gücü: Afife Jale

Bir yeniliğin oluşmasında üç farklı evre vardır: Öncüler bu yeniliği başlatır, yenilikçiler devam ettirir ve bir süre sonra herkes kabullenir. Afife Jale de Türk tiyatrosu için öncü isimlerden birisi. Küçük yaşlardan beri içinde tiyatro aşkı olan Afife, İstanbul Kız Sanayi Mektebi’nde eğitim gördüğü dönemde bu tiyatro tutkusunun en üst seviyeye ulaştığını hissetmişti. Bu tutku onu Darülbedayi’nin seçmelerine götürdü ve tutkusu yeteneğiyle birleşince seçmeleri kazanan 5 Türk kadınından biri oldu fakat önlerinde bir engel vardı: O dönemde tiyatro oynayan kadınlar sadece Ermeni ve Rum gibi azınlık kökenlilerdendi. Çünkü Müslüman kadınların tiyatro oynaması yasaktı. Darülbeyadi de aslında bu seçmeleri, sadece kadınlara yönelik eğlenceler için yapmıştı. Bu nedenle seçilen 5 kadından üçü bıraktı, biri de suflör oldu. *

Nitekim Afife’nin beklediği o gün gelmişti. Hüseyin Cahit Yalçın’ın Yamalar adlı oyununda başrol oyuncularından biri yurt dışına gitmesi gerektiği için oyuncu açığı vardı. Afife de “Jale” takma adını kullanarak ilk kez sahneye çıktı. Tutkusunu gerçekleştirmenin mutluluğunu yaşarken bu durum çok da uzun sürmedi ve Dahiliye Nezareti (İçişleri Bakanlığı) Darülbedayi’ye baskın yaparak Afife Jale’yi yakaladı. Sonraki süreçte Darülbedayi’den kovulduğu gibi, babası tarafından da evlatlıktan reddedildi. Afife artık tek başınaydı ve yirmili yaşlarının başında bu kadarını kaldıramıyordu. Gittiği doktor, yaşadığı problemleri atlatması için morfin enjekte etti. Bu, ilerleyen yıllarda Afife Jale’nin sonunu hazırlayan bir bağımlılığa dönüşecekti. Türk müziğinin efsane isimlerinden olan ve çok sevdiği Selahattin Pınar’la ayrılması da morfinin sonucuydu, 39 yaşında Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları’nda vefat etmesi de..**

Evet, Afife Jale mükemmel bir yaşama sahip değildi fakat öncülerden biriydi. Öncü olmasının bedelini de yalnız kalmakla, hırpalanmakla, çok sevdiği ailesi tarafından dışlanmakla ödedi. Bu, kendisinin kaldıramayacağı bir ağırlık oluştursa da Türk tiyatrosunda binlerce kadına ilham verdi. Cumhuriyet’in kurulmasından sonra tiyatroya yönelen pek çok kadın, Afife Jale’nin bunu yapmış olmasından ilham alarak tiyatroya yöneldi.

Afife Jale başta olmak üzere, hedeflerine ulaşmak için zorluklara göğüs geren tüm idealistlere selam olsun..

KAYNAKLAR:

* https://www.afife.org/afife-jaleyi-tanimak/afife-jale-kimdir

** http://www.biyografya.com/biyografi/7712